Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zakliczynie prezentuje artykuł w ramach edukacji społeczności lokalnej w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie

Zadania polskich instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie

 

 

Policja

Do podstawowych zadań policji należy m.in.:

1. ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra

2. inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami pozarządowymi.

3. wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców.

Działania chroniące ofiary przemocy domowej podejmowane przez policję zgodnie z obowiązującym prawem:

– interwencja

– sporządzenie dokładnego opisu zdarzenia (notatka urzędowa)

– zatrzymanie sprawców przemocy domowej stwarzających w sposób oczywisty zagrożenie dla życia bądź zdrowia ofiar, a także mienia,

– wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko sprawcy przemocy w przypadku zgłoszenia lub stwierdzenia popełnienia przestępstwa, zabezpieczenie dowodów popełnienia przestępstwa,

– podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocy

– udzielenie informacji ofiarom o możliwości uzyskania pomoc.

Osoby wzywające policję mają prawo do:

– uzyskania od policjantów zapewnienia doraźnego bezpieczeństwa

– uzyskania informacji, kto przyjechał na wezwanie – numer identyfikacyjny policjantów, nazwa i siedziba jednostki, – wykorzystania dokumentacji interwencji policyjnej jako dowodów w sprawie karnej przeciw sprawcy przemocy

– zgłoszenia interweniujących policjantów na świadków w sprawie sądowej.

 

Prokuratura

Osoby poszkodowane na skutek przemocy domowej, a także świadkowie mogą złożyć w prokuraturze bądź na policji zawiadomienie o przestępstwie ściganym w trybie publiczno-skargowym lub wniosek o ściganie przestępstwa (dotyczy to przestępstw ściganych na wniosek osoby poszkodowanej). W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że popełniono przestępstwo prokuratura wspólnie z policją ma obowiązek:

– wszcząć postępowanie przygotowawcze mające na celu sprawdzenie czy faktycznie popełniono przestępstwo,

– wyjaśnienia okoliczności czynu

– zebrania i zabezpieczenia dowodów

– ujęcia sprawcy

– w uzasadnionym przypadku zastosować środek zapobiegawczy wobec sprawcy przemocy w postaci dozoru policyjnego

– tymczasowego aresztowania.

 

Działalność gmin

Obowiązek przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szczególnie w rodzinie z problemem alkoholowym, spoczywa także na samorządach lokalnych. Zgodnie ze znowelizowaną Ustawą o Wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, do zadań własnych gminy należy m.in. udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie.

Możliwości działań na rzecz pomocy ofiarom przemocy domowej podejmowanych na terenie gmin:

1. Udostępnienie rodzinom, w których występuje przemoc, pomocy psychospołecznej i prawnej, poprzez

a) tworzenie i prowadzenie:

– punktów informacyjno-konsultacyjnych

– schronisk dla ofiar przemocy domowej

-ośrodków interwencji kryzysowej

-telefonów zaufania

-programowo środowiskowych

b) inicjowanie powstawania i wspieranie:

– organizacji społecznych pomagających ofiarom przemocy domowej,

– grup wsparcia dla ofiar przemocy domowej

c) Zadania te powinny być umieszczone w Gminnym programie rozwiązywania problemów alkoholowych. Na realizację tego programu gmina przeznacza środki z opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu.

2. W przypadku gdy aktom przemocy towarzyszy picie alkoholu należy powiadomić gminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych, która zgodnie z prawem powinna:

– przeprowadzić dokładne rozeznanie sytuacji (wywiad środowiskowy)

– wezwać osobę nadużywająca alkoholu i stosującą przemoc na rozmowę ostrzegawczą, informującą o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy wobec bliskich,

– udzielić wsparcia socjalnego, psychologicznego, prawnego osobom poszkodowanym

– prowadzić dokumentację przypadku

– w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadomić organy ścigania

– w razie konieczności powiadomić policję i wnioskować o objęcie rodziny działaniami zgodne z kompetencjami, np. wizyty dzielnicowego,

– w razie konieczności powiadomić ośrodek pomocy społecznej i wnioskować o objęcie rodziny działaniami zgodne z kompetencjami,

– wnioskować do sądu rejonowego o zastosowanie, wobec osoby uzależnionej od alkoholu, obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,

– współpracować z innymi instytucjami i organizacjami pomagającymi ofiarom przemocy domowej w środowisku lokalnym.

 

Pomoc społeczna

Celem działania pomocy społecznej (zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej) jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których same nie są w stanie pokonać, a także zapobieganie powstawaniu tych sytuacji. Pomoc społeczna jest udzielania między innymi w przypadku przemocy w rodzinie. Przemoc domowa jest przyczyną dysfunkcji rodziny, a także może być konsekwencją dysfunkcji o innym podłożu. Pomocy społecznej udziela się także w przypadku: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, alkoholizmu, narkomanii, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Wszystkie te sytuacje mogą sprzyjąć występowaniu przemocy wobec bliskich bądź z niej wynikać. W strukturach lokalnych działają Miejskie lub Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej. Bezpośrednią pomocą rodzinom i osobom potrzebującym zajmują się pracownicy socjalni działający zgodnie z ustaloną rejonizacją.

W ramach swoich kompetencji i zadań pomoc społeczna:

– przeprowadza wywiad środowiskowy umożliwiający diagnozę sytuacji rodziny lub osoby. (Niebieska karta – załącznik do wywiadu),

– przygotowuje wszechstronny plan pomocy

– monitoruje efekty podjętych działań

– pomaga w załatwianiu spraw urzędowych i innych ważnych spraw bytowych

– udziela szeroko rozumianego poradnictwa, np. prawnego, psychologicznego lub wskazuje miejsca gdzie można uzyskać taką pomoc,

– udziela informacji o przysługujących świadczeniach i formach pomocy

– w uzasadnionych przypadkach:

a) udziela pomocy finansowej w formie zasiłków stałych, okresowych, celowych

b) udziela pomocy rzeczowej np. przekazanie odzieży, żywności,

c) udziela zasiłków i pożyczek na ekonomiczne usamodzielnienie się

d) informuje o możliwościach uzyskania pomocy w środowisku lokalnym

e) wskazuje miejsca zajmujące się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, w tym możliwości otrzymania schronienia np. w schroniskach, hostelach, ośrodkach,

f) w razie potrzeby bądź na życzenie zainteresowany zwraca się do policji o podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy, zgodnie z kompetencjami policji

g) w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadamia organy ścigania

h) może organizować i prowadzić np. punkty informacyjne, ośrodki pomocy, grupy wsparcia dla ofiar przemocy domowej, świetlice dla dzieci,

i) współpracuje z innymi instytucjami i organizacjami.

 

Służby zdrowia

Głównym zadaniem służby zdrowia jest ochrona zdrowia pacjenta. Zjawisko przemocy domowej kwalifikuje się do zakresu sytuacji objętych świadczeniami zdrowotnymi ponieważ:

– bardzo często towarzyszą mu wyraźne uszkodzenia zdrowia somatycznego

– zawsze występują poważne uszkodzenia zdrowia psychicznego.

W dziedzinie pomocy ofiarom przemocy domowej, oprócz zadań podstawowych, takich jak np. udzielenie pomocy medycznej, istotne jest:

a) rozpoznanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególnie gdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,

b) umiejętność przeprowadzenia rozmowy umożliwiającej rozpoznanie form przemocy i częstotliwości jej występowania,

c) poinformowanie ofiar o możliwościach szukania pomocy

d) wystawienie na prośbę poszkodowanych zaświadczenia lekarskiego o stwierdzonych obrażeniach

e) poinformowanie ofiar o miejscach i warunkach wystawienia obdukcji

f) w przypadku stwierdzenia takiej konieczności lub na prośbę poszkodowanych powiadomienie innych służb np. pomocy społecznej, policji, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych

g) w przypadku stwierdzenia podczas badania lub podejrzenia popełnienia przestępstwa, np. ślady ciężkiego uszkodzenia ciała, ślady podejrzanych oparzeń, wykorzystania seksualnego, powiadomienie organów ścigania.

 

Organizacje pozarządowe

Informacja o działalności lokalnych organizacji pozarządowych powinna być dostępna w każdej gminie, w przychodni, poradni, szkole, komisariacie, itp. Organizacje pozarządowe to są głównie stowarzyszenie, fundacje, kluby. W zakresie pomocy ofiarom przemocy domowej organizują: telefony zaufania, punkty informacyjno – konsultacyjne, ośrodki pomocy, schroniska, hostele, świetlice dla dzieci.

W ramach swojej działalności oferują, m.in.:

– pomoc psychologiczną, w grupie i kontakcie indywidualnym,

– pomoc prawną, w tym pisanie pozwów, wniosków

-pomoc socjalną

– grupy wsparcia,

– grupy samopomocowe

– pomoc socjoterapeutyczną dla dzieci,

– udział w prowadzeniu wywiadów środowiskowych

– udział w pracach zespołów pomagających ofiarom przemocy np. przy gminnej komisji czy ośrodku pomocy społecznej,

– udział w interwencjach

– pilotowanie przypadków

– pomoc w załatwianiu spraw urzędowych i innych.

 

Współpraca służb i instytucji:

Ofiary przemocy domowej potrzebują zwykle pomocy psychologicznej, prawnej, materialnej, socjalnej, medycznej, a także wsparcia. Niezmiernie istotna jest współpraca i przepływ informacji pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami zajmującymi się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, a co za tym idzie tworzenie koalicji lokalnych. Czynniki sprzyjające podniesieniu skuteczności pomocy ofiarom przemocy domowej świadczonej przez różna służby:

– tworzenie zespołów pomocowych składających się z przedstawicieli różnych instytucji, np. policjant, pracownik socjalny, lekarz, pedagog,

– znajomość miejsc, osób, możliwości udzielenia pomocy w środowisku lokalnym,

– przekazywanie i zbieranie informacji od poszczególnych osób i instytucji pomagających rodzinom,

– konsekwentne egzekwowanie świadczeń wynikających z zadań i kompetencji poszczególnych instytucji,

– podnoszenie kwalifikacji pracowników w dziedzinie zjawiska przemocy domowej oraz sposobów skutecznej interwencji i możliwości pomocy,

– odpowiednia dokumentacja poszczególnych przypadków, form udzielania pomocy i efektów.

Tekst pochodzi ze strony: http://niebieskalinia.org

Uwaga: odpowiednio prowadzona dokumentacja jest niezwykle pomocna w ewentualnym postępowaniu karnym przeciwko sprawcy.