Nowe świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów od 2024 roku

Świadczenie wspierające oraz zmiany w świadczeniu pielęgnacyjnym – pytania i odpowiedzi

Dla kogo jest świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało każdej osobie niepełnosprawnej, która uzyska ocenę ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie co najmniej 70 punktów.

Ustawa przewiduje, że poszczególne grupy osób niepełnosprawnych – w zależności od liczby punktów oceny poziomu potrzeby wsparcia – będą uzyskiwać prawo do świadczenia wspierającego w kolejnych latach. W pierwszej kolejności, od 2024 r., świadczenie będzie wypłacane dla osób niepełnosprawnych, które uzyskają najwięcej punktów.

Jaka będzie kwota świadczenia wspierającego?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia, w wysokości od 40% wysokości renty socjalnej do maksymalnej wysokości 220% renty socjalnej.

Czy nowe komisje będą miały prawo „przy okazji” uzdrawiać, czyli odbierać lub obniżać posiadane stopnie niepełnosprawności?

Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia nie jest związane z koniecznością uzyskania nowego lub zmiany posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. W czasie wykonywania oceny potrzeby poziomu wsparcia nie będzie dokonywana również żadna weryfikacja posiadanego orzeczenia.

Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywane odrębną od orzeczenia decyzją, dla której funkcjonować będzie stosowna procedura zgłaszania zastrzeżeń co do jej wyniku, w tym prawo do jej weryfikacji przez sąd.

Na czym będzie polegać ustalanie poziomu potrzeby wsparcia?

Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia będzie polegało na ocenie przez zespoły niezbędnego zakresu wsparcia osoby niepełnosprawnej w celu zapewnienia, zwiększenia lub utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej, w związku z brakiem lub utratą autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej, wymagane jest wsparcie jednej lub więcej osób albo technologii wspomagających funkcjonowaniu osoby w określonych obszarach życia.

Ocena poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywana przez specjalne zespoły składające się ze specjalistów odpowiednio przygotowanych do jej wykonywania. Ocena będzie dokonywana w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub, na jej wniosek, w miejscu zorganizowanym przez zespół oceniający. Ocena będzie uwzględniała każdy aspekt funkcjonowania osoby niepełnosprawnej, w tym wpływ konieczności stosowania technologii wspierających na jej funkcjonowanie czy sposobu radzenia sobie z jej zachowaniami.

Od kiedy mogę starać się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia i o świadczenie wspierające?

Osoby niepełnosprawne będą mogły składać wnioski o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia od stycznia 2024 r. Wnioski o wypłatę świadczenia będzie można składać po uzyskaniu oceny, z zastrzeżeniem, że co do zasady w 2024 roku świadczenie będzie wypłacane wyłącznie osobom, które uzyskały najwięcej punktów (nie dotyczy to osób z niepełnosprawnościami, na które ich opiekunowie, co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r., pobierali dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach – w przypadku takich osób z niepełnosprawnościami uzyskanie przez nie co najmniej 70 pkt w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, już od 1 stycznia 2024 r. będzie uprawniać do otrzymywania świadczenia wspierającego).

Czy świadczenie wspierające będzie waloryzowane?

Świadczenie wspierające oblicza się na podstawie renty socjalnej, co oznacza, że wraz z jej wzrostem będzie wzrastało świadczenie wspierające.

Czy jeśli w rodzinie są dwie lub więcej osób z niepełnosprawnościami, to świadczeń wspierających będzie tyle, ile jest tych osób?

Świadczenie wspierające wypłacane jest każdej uprawnionej osobie niepełnosprawnej niezależnie od pobierania go przez innych członków rodziny.

Czy ustalanie poziomu potrzeby wsparcia będzie obowiązkowe dla wszystkich?

Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia nie będzie obowiązkowe. Osoby niepełnosprawne będą same decydować czy chcą uzyskać ocenę oraz o sposobie jej wykorzystania.

Po co ustalać poziom potrzeby wsparcia? Dlaczego nie można skorzystać z zapisów orzeczeń, które wydano do tej pory?

Dotychczasowe orzeczenia są w dużym stopniu wydawane w oparciu o dokumentację medyczną.  Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany na podstawie bardziej precyzyjnych kryteriów oceny, związanych z funkcjonowaniem osoby.

Według którego narzędzia będzie ustalany poziom potrzeby wsparcia?

Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany według ujednoliconego kwestionariusza opartego na wystandaryzowanym narzędziu, uwzględniającym kryteria stosowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) wydane przez Światowa Organizację Zdrowia (WHO). Ocena obejmuje funkcjonowanie człowieka i uwzględnia potrzeby wynikające z każdego rodzaju niepełnosprawności – fizycznej, sensorycznej, mentalnej czy poznawczej.

Według którego narzędzia będzie ustalany poziom potrzeby wsparcia?

Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany według ujednoliconego kwestionariusza opartego na wystandaryzowanym narzędziu, uwzględniającym kryteria stosowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) wydane przez Światowa Organizację Zdrowia (WHO). Ocena obejmuje funkcjonowanie człowieka i uwzględnia potrzeby wynikające z każdego rodzaju niepełnosprawności – fizycznej, sensorycznej, mentalnej czy poznawczej.

Czy poziom potrzeby wsparcia można ustalać tylko osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności?

Nie, poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany osobom niepełnosprawnym wymagającym wsparcia w samodzielnym funkcjonowaniu. Prawo do złożenia wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia jest niezależne od stopnia niepełnosprawności.

Ocena poziomu potrzeby wsparcia ma być dokonywana przez zespoły wojewódzkie. Jak mam na nią dojechać z osobą, która prawie nie opuszcza domu?

Nowe rozwiązania zakłada przeprowadzenia oceny, przez zespół ustalający poziom potrzeby wsparcia, w miejscu pobytu zainteresowanej osoby niepełnosprawnej. Na jej wniosek ocena będzie dokonana w miejscu zaproponowanym przez zespół wojewódzki.

Czy składki na ubezpieczenie społeczne przy rezygnacji z świadczenia pielęgnacyjnego będą opłacane do momentu uzyskania uprawnień emerytalnych bez względu na to, ile lat „wysługi” do momentu rezygnacji zgromadzili?

W sytuacji gdy osoba z niepełnosprawnością wybierze świadczenie wspierające, składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe dla jej dotychczasowego opiekuna będą opłacane bez względu na posiadany przez niego staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe i nieskładkowe).

Mój syn z niepełnosprawnością intelektualną nie mówi i nie jest świadomy grożących mu niebezpieczeństw. Czytając listę czynności i zadań, jakie będą brane pod uwagę podczas oceny  obawiam się, że moje dziecko  zostanie w tej ocenie pokrzywdzone, bo przecież ma ręce i nogi?

Nie, nie zostanie pokrzywdzone, ponieważ przy ocenie zdolności do samodzielnego wykonania czynności lub zadania uwzględniana będzie nie tylko fizyczna możliwość wykonania przez osobę czynności lub zadania, ale również zdolność tej osoby do podejmowania decyzji i świadomość skutków swoich działań. Dlatego wsparcia będzie wymagała osoba, która nie rozumie konieczności lub następstw wykonywania określonej czynności lub zadania, związanego z codziennym funkcjonowaniem – np. fizycznie jest w stanie odkręcić wodę w kranie, ale może nie wiedzieć po co to robi, nie wie jak ustawić właściwy poziom temperatury, ilość lejącej się wody oraz może nie wiedzieć, że skrajnie gorąca woda może ją oparzyć a zatkany odpływ czy rozlewanie wody prysznicem może skutkować zalaniem mieszkania. W ocenie każdy elementów, od samego wykonania po wiedzę o potrzebie i skutkach jego wykonania bądź nie, warunkujący uznania czynności lub zadania jako wykonane będzie brany pod uwagę. Dodatkowo należy wskazać, że określenie niezbędnego wsparcia dotyczy również oceny czy osoba, która wykonuje czynność lub zadanie robi to z dezorientacją lub w ogóle podejmuje inicjatywy w kierunku jego wykonania. 

Mam obecnie przyznane świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad niepełnosprawnym synem w wieku 15 lat – świadczenie to mam przyznane do 30 kwietnia 2024 r., tj. do końca miesiąca w którym kończy się ważność orzeczenia o niepełnosprawności syna wydane do ukończenia przez syna 16 r. życia. Czy po zyskaniu przez syna w 2024 r. kolejnego orzeczenia – tym razem już o znacznym stopniu niepełnosprawności z racji ukończenia przez syna 16 r. życia – od maja 2024 r. będą mogła otrzymywać już tylko nowe świadczenie pielęgnacyjne przysługujące tylko do ukończenia przez syna 18 r. życia, czy też będę mogła pozostać na świadczeniu pielęgnacyjnym na dotychczasowych zasadach, tj. bez ograniczenia wieku dziecka?

W opisanym przypadku, zgodnie z zawartymi w art. 63 ustawy o świadczeniu wspierającym przepisami przejściowymi przewidującymi pełną ochronę praw nabytych, do Pani będzie należeć wybór, czy po uzyskaniu przez syna orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności zechce Pani pozostać na świadczeniu pielęgnacyjnym na dotychczasowych zasadach, tj. w szczególności bez ograniczenia wiekiem dziecka ale z dotychczasowym warunkiem braku aktywności zawodowej, czy też złoży Pani wniosek o nowe świadczenie pielęgnacyjne, które zostanie przyznane do ukończenia przez dziecko z niepełnosprawnością 18 r. życia i z możliwością dowolnej aktywności zawodowej.

Pamiętać jednak należy, że Pani syn, od ukończenia 18 r. życia, po uzyskaniu decyzji o poziomie potrzeby wsparcia na odpowiednim poziomie co najmniej 70 pkt, będzie mógł – jeśli taka będzie jego wola – ubiegać się w ZUS o swoje świadczenie wspierające, którego pobieranie będzie wykluczać pobieranie przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego.

Źródło: Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej

https://www.gov.pl/web/rodzina/swiadczenie-wspierajace-i-swiadczenie-pielegnacyjne—informacje